Lost in translation: ‘saudade’

Wie meerdere talen beheerst zal dit vast herkennen. Soms ben je gewoon even ‘lost in translation’. Je weet niet hoe je iets het beste kunt verwoorden in een andere taal, of het woord dat je wilt gebruiken heeft simpelweg gewoon geen betekenis in je tweede of derde taal. Ik heb daar regelmatig last van. In de ‘rubriek’ Lost in Translation schrijf ik over woorden of andere zaken die nauwelijks te vertalen zijn. Dit keer het Portugese woord ‘saudade’.

Saudade

Een van mijn favoriete Portugese woorden is het woord ‘saudade’. In een onderzoek van Today Translations onder meer dan duizend taalkenners werd dit woord op de zevende plek van de moeilijkst vertaalbare woorden ter wereld geplaatst.

Een kleine kanttekening is dat het Nederlandse woord ‘gezellig’ op de zesde plek stond. Dat woord behoeft op mijn blog echter geen uitleg. De betekenis daarvan kennen we als Nederlanders immers allemaal wel.

Het Portugese woord ‘saudade’ is daarentegen inderdaad een lastig te vertalen woord. Het woord klinkt, vooral als de Portugezen het uitspreken, supermooi en emotioneel. Maar een echte betekenis, een duidelijke uitleg kunnen we er niet voor geven.

Saudade beschrijft in feite de gevoelens van verlies, gemis, afstand en liefde. De beste vertaling is misschien wel heimwee of melancholie. Saudade is iets wat je voelt. Je voelt het over een bepaalde stad, de zee, een herinnering of een liefde. Het woord saudade komt mede daardoor veel voor in de Portugese fadomuziek.

Heimwee

Als ik na een zomervakantie in Portugal weer terug was in Nederland had ik altijd last van ‘saudade’. Ik verlangde immers terug naar het land, naar alles wat Portugal te bieden heeft. En ja, mede daarom ben ik er ook gaan wonen. Heb ik in ieder geval geen last meer van ‘saudades’. Hoewel… als ik in Nederland (of ergens anders) ben dan heb ik stiekem wel een beetje heimwee naar Portugal.

Op de website van Matador Network verscheen onlangs een lijst van twintig ‘awesome’ woorden die nauwelijks te vertalen zijn. Ook ‘saudade’ stond uiteraard in die lijst. Het is en blijft een verdomd lastig woord om te vertalen.

Voor de mensen die toch de meest complete vertaling van het woord ‘saudade’ willen hebben… Here you go:

Saudade: (n.) a nostalgic longing to be near again to something or someone that is distant, or that has been loved and then lost;  “the love that remains”